Kleszcze zaliczane są do pajęczaków. W Polsce żyje ich dziewiętnaście gatunków. Ich cechą wspólną jest to, że są pasożytami, a ich pożywieniem jest krew. Do zaspokojenia głodu potrzebują jej naprawdę wiele, co oznacza, że w skórze żywiciela (może nim być człowiek bądź zwierzę) pozostają przez długi czas. Kleszcze można spotkać dzisiaj niemal wszędzie: w lasach, w parkach, na łąkach, a nawet na przydomowym trawniku. Pajęczaki te przenoszą wiele chorób. Największym zagrożeniem jest przenoszona przez nie borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu.
Gdzie występują kleszcze?
Jak wspomnieliśmy, pajęczaki te występują w lasach, parkach, na łąkach, trawnikach. Pojawiają się również na działkach rekreacyjnych. W tych miejscach pojawiają się głównie kleszcze pospolite, których populacja jest wyjątkowo duża. Najłatwiej można się na nie natknąć na obrzeżach lasów mieszanych i łąkach, które są porośnięte wysoką trawą. Lubią także bytować w jeżynach, paprociach, czarnym bzie. Na ciele ofiary szukają miejsc, które są miękkie i ciepłe. Najczęściej więc wgryzają się pod pachy. Chętnie wybierają także okolice genitaliów i pępka, a także ramiona. Mogą też wgryźć się pod kolana, biust, a w przypadku dzieci także w głowę. Ich ugryzienie nie jest bolesne, gdyż ślina zawiera substancje znieczulające.
Kiedy kleszcze się uaktywniają?
Kleszcze stają się aktywne są na przełomie marca i kwietnia, ukrywają się dopiero pod koniec października, kiedy robi się naprawdę chłodno. Okres ich największej aktywności przypada w maju i czerwcu. Czujność trzeba zachować także lipcu. Najbardziej aktywne są w godzinach przedpołudniowych, mniej więcej od godziny 8 rano do 12 w południe. Kleszcze uaktywniają się także późnym popołudniem, około godziny 16. Po godzinie 20 na ogół nie jesteśmy już narażeni na ich ugryzienie. Od pewnego czasu populacja kleszczy w naszym kraju zwiększa się. Ma to związek z tym, że lata są wilgotne, a zimy ciepłe. Takie warunki sprzyjają rozmnażaniu się tych pasożytów. Do ofiary przyciąga je zapach kwasu masłowego (jest obecny w pocie), biały kolor oraz ciepło.
Jak wygląda ślad po ugryzieniu przez kleszcza zakażonego boreliozą?
Po ugryzieniu przez kleszcza, który był zarażony boreliozą na ciele pojawia się charakterystyczny ślad zwany rumieniem. Miejsce ukąszenia jest czerwone, pojawia się wokół niego również czerwona obwódka. Bardzo często rumieniowi towarzyszą dodatkowe objawy: gorączka, sztywność karku, bóle głowy lub mięśniowo-stawowe. Rumień może pojawić się od 3 do nawet 30 dni od ukąszenia, może też nie wystąpić w ogóle. Dlatego też rozpoznanie i leczenie boreliozy jest wyjątkowo trudne. Po przyjściu z lasu, parku czy łąki warto dokładnie obejrzeć swoje ciało. Ryzyko zachorowania na boreliozę zwiększa się bowiem, gdy kleszcz pozostał przytwierdzony do ciała dłużej niż 24 godziny.
Dlaczego przy boreliozie bolą stawy?
Borelioza to choroba, która przyjmuje różną postać. Jedną z nich jest boreliozowe zapalenie stawów. Ból kolan przy boreliozie może pojawić się po kilku miesiącach od zakażenia. Zdarza się, że występuje on dopiero po kilku latach. Dolegliwości bólowe najczęściej dotyczą stawów kolanowych, rzadziej stawów rąk. Ta postać boreliozy wymaga antybiotykoterapii. Leki podawane są na ogół doustnie. Objawy choroby ustępują najpóźniej po miesiącu.
Jak zapobiegać ugryzieniu przez kleszcza?
Ugryzienia przez kleszcza można uniknąć. Wybierając się do parku, lasu, a nawet na działkę, warto skórę oraz odzież pokryć środkiem, który odstrasza te pajęczaki. Możesz również założyć ubranie z długimi rękawami i nogawkami oraz zakryte obuwie. W sprzedaży dostępne są obecnie specjalne preparaty, którymi można pozbyć się tych pasożytów z przydomowego ogrodu i trawnika. Opryski na kleszcze to silnie działające preparaty. Niektóre z nich skutecznie zabijają nie tylko te pajęczaki, ale także inne dokuczliwe owady, na przykład komary i meszki.
Jak bezpiecznie usunąć kleszcza?
Jeżeli po powrocie ze spaceru czy po pracach w ogrodzie zauważysz na swoim ciele kleszcza, musisz go usunąć. Do wyciągnięcia go ze skóry potrzebna jest pęseta. Możesz zrobić to także specjalną, dostępną w każdej aptece plastikową kleszczołapką lub niewielką pompką ssącą. Kleszcza nie należy smarować żadnymi tłustymi substancjami. Pajęczak ten oddycha tchawkami, które znajdują się na odwłoku. Gdy zostaną zatkane, będzie wymiotował, co zwiększa ryzyko zakażenia przenoszonymi przez niego chorobami. Nie należy go też wykręcać ani wyciskać, bo możesz oderwać główkę od odwłoka, a jej usunięcie stanie się wówczas trudne. Po wyjęciu pasożyta miejsce ukłucia musisz zdezynfekować. Możesz użyć do tego na przykład spirytusu. Jeżeli po kilku dniach pojawi się rumień, jak najszybciej udaj się do swojego lekarza rodzinnego.
Czy w domowych warunkach można wykryć boreliozę?
W aptekach dostępne są testy na boreliozę. Dzięki nim każdy, kto został ugryziony przez kleszcza może sprawdzić czy pajęczak był zarażony krętkiem Borrelii i czy przedostały się one do jego organizmu. Testy są dostępne bez recepty, a ich skuteczność jest stosunkowo wysoka. Domowe testy na boreliozę są testami płytkowymi. W oznaczonym polu należy umieścić próbkę krwi. Wyniki – w zależności od rodzaju testu – pojawiają się po upływie 10 albo 20 minut. Od ukąszenia do wykonania testu powinno minąć przynajmniej dwa tygodnie. Jedna kreska na teście oznacza, że wynik jest negatywny. Jeśli ukażą się dwie kreski, wynik jest pozytywny. Wykonywane są również testy laboratoryjne, na które nie potrzebujesz skierowania. Pamiętaj jednak, że jeśli decyzję o ich wykonaniu podejmie lekarz, za niektóre nie zapłacisz. Koszt poniesie NFZ. Jeśli chcesz na temat chorób odkleszczowych dowiedzieć się więcej, wejdź na Borelia.pl.